Phân biệt vận đơn đường biển và vận đơn hàng không
Trong hoạt động xuất nhập khẩu, hai chứng từ quan trọng nhất trong quá trình vận chuyển hàng hóa quốc tế B/L (Bill of Lading) và AWB (Air WayBill). Nếu bạn đang phân vân, không thể phân biệt vận đơn đường biển và vận đơn hàng không khác và giống như thế nào? Tính pháp lý, phương thức vận tải và chức năng sở hữu hàng hóa ra sao? Đừng lo, Future Go sẽ giúp bạn hiểu rõ và phân biệt chi tiết vận đơn đường biển và vận đơn hàng không.
Vận đơn đường biển - BL (Bill of Lading) là gì?
B/L (viết tắt của Bill of Lading) là vận đơn đường biển, một chứng từ vận đơn quan trọng trong xuất nhập khẩu hàng hóa. B/L là chứng từ do người vận chuyển cấp cho người giao hàng hoặc người gửi hàng với 3 chức năng chính là chứng từ thể hiện sở hữu hàng hóa; là biên nhận đã nhận hàng; là bằng chứng của hợp đồng vận chuyển.
1. Chức năng chính của B/L (Bill of Lading)
Sau khi đã hiểu được định nghĩa về vận đơn đường biển, thì mời các bạn đến với nội dung tiếp theo để tìm hiểu chi tiết hơn 3 chức năng chính của loại vận đơn này.
- Biên lai nhận hàng: Là bằng chứng cho thấy tàu đã nhận hàng từ người gửi với số lượng, mô tả và tình trạng như ghi trên vận đơn. Nếu hàng có vấn đề, hãng tàu sẽ ghi chú trên B/L (“clause” hoặc “dirty” B/L).
- Bằng chứng của hợp đồng vận chuyển: B/L thể hiện mối quan hệ pháp lý giữa người gửi hàng (shipper) và người vận chuyển (carrier). Hợp đồng này sẽ bao gồm đầy đủ bằng chứng về hợp đồng vận tải hàng hóa được ghi trên vận đơn.
- Chứng từ sở hữu hàng hóa: Đây là đặc điểm quan trọng nhất của B/L, giúp nó khác biệt hoàn toàn so với vận đơn hàng không (AWB). Khi ký hậu vận đơn quyền sở hữu có thể được chuyển nhượng sang người khác.
Chính vì vậy, B/L thường được sử dụng trong thanh toán L/C (Letter of Credit) – ngân hàng chỉ thanh toán khi nhận đủ bản gốc B/L hợp lệ.
2. Các loại B/L phổ biến
Để có thể phân loại vận đơn đường biển, người ta thường căn cứ vào 3 yếu tố sau:
a) Theo quyền sở hữu (tính chuyển nhượng)
Loại B/L | Đặc điểm |
|---|---|
Vận đơn vô danh ( Bearer B/L) | Ai cầm B/L người đó nhận hàng |
Vận đơn đích danh ( Straight B/L) | Không được chuyển nhượng |
Vận đơn theo lệnh (Order B/L) | Có thể chuyển nhượng bằng cách ký hậu (“Endorse”) |
b) Theo tình trạng hàng hóa
|
Loại B/L |
Đặc điểm |
|---|---|
|
Clean B/L |
Hàng hóa được nhận trong tình trạng tốt, không có ghi chú hư hỏng. Được ngân hàng chấp nhận khi thanh toán L/C. |
|
Claused (Dirty) B/L |
Có ghi chú “hư hỏng”, “thiếu kiện”.. Ngân hàng sẽ từ chối thanh toán. |
c) Theo hình thức phát hành
Loại B/L | Đặc điểm |
Original B/L | Bản gốc có giá trị pháp lý. Thường có 3 bản (1/3, 2/3, 3/3). |
Telex Release/Surrender B/L | Hàng được giao mà không cần bản gốc. Hãng tàu chỉ phát hành điện tử xác nhận “surrendered” |
Seaway Bill | Bản điện tử, không phải chứng từ sở hữu, dùng trong trường hợp nội bộ, hàng ít rủi ro |
House B/L (HBL) | Do Forwarder phát hành cho khách hàng |
Master B/L (MBL) | Do hãng tàu phát hành cho Forwarder |
3. Vai trò của B/L trong thanh toán quốc tế
Vận đơn đường biển là một trong những chứng từ quan trọng, không thể thiếu trong quá trình vận chuyển hàng hóa bằng đường biển. Ngân hàng chỉ thanh toán khi nhận được bản gốc B/L hợp lệ khớp với điều khoản L/C bao gồm:
- Số bản gốc đúng quy định
- Clean B/L
- Cảng xếp/dỡ hàng đúng như L/C quy định.
- Được ký hợp lệ bởi hãng tàu hoặc đại lý.
4. Quy trình phát hành và sử dụng.
Để bạn có thể nắm rõ hơn về cách thức thực hiện của loại vận đơn này, Future Go sẽ giới thiệu đến bạn quy trình phát hành và sử dụng vận đơn đường biển qua 5 bước:
- Shipper giao hàng cho hãng tàu hoặc forwarder.
- Hãng tàu phát hành Draft B/L để người gửi kiểm tra thông tin.
- Sau khi xác nhận chính xác, hãng tàu in và cấp Original B/L cho người gửi.
- Người gửi gửi B/L cho người mua (hoặc ngân hàng) để nhận thanh toán.
- Người nhận hàng xuất trình B/L gốc tại cảng đến để lấy hàng hoặc làm thủ tục telex release.
Vận đơn hàng không - Airway Bill (AWB) là gì?
Vận đơn hàng không (AWB) là chứng từ quan trọng cho vận chuyển hàng hóa bằng máy bay, đóng vai trò là biên lai giao hàng bằng chứng hợp đồng vận chuyển công cụ theo dõi. Nó không phải là chứng từ sở hữu hàng hóa và không thể chuyển nhượng như vận đơn đường biển.
1. Chức năng chính của AWB (Airway Bill)
Vận đơn hàng không có 3 chức năng chính tương tự như B/L, nhưng có đặc điểm pháp lý khác biệt:
- Biên lai nhận hàng: Xác nhận rằng hãng hàng không để nhận lô hàng từ người gửi (Shipper) với thông tin, số lượng, trọng lượng và trạng như ghi trên AWB.
- Bằng chứng hợp đồng vận chuyển: AWB thể hiện hợp đồng vận chuyển hàng không giữa shipper và carrier. Các điều khoản in sẵn ở mặt sau quy định rõ trách nhiệm, giới hạn bồi thường, và luật điều chỉnh.
- Giấy hướng dẫn vận chuyển giao hàng: AWB chứa toàn bộ thông tin cần thiết cho xếp dỡ, lưu kho, và giao hàng tại điểm đến. Ngoài ra AWB còn dùng cho thủ tục khai hải quan và xác nhận cước phí vận chuyển.
2. Đặc điểm pháp lý của AWB (Airway Bill)
Đặc điểm | Giải thích |
Không phải chứng từ sở hữu (Non-negotiable) | AWB không thể chuyển nhượng, không dùng để đòi quyền sở hữu hàng hóa. |
Không có bản gốc bắt buộc | AWB được in thành nhiều bản copy, mỗi bản có giá trị như nhau về pháp lý và thông tin. |
Không cần nộp bản gốc để lấy hàng | Người nhận chỉ cần giấy tờ hợp lệ và xác nhận từ hãng hàng không để nhận hàng. |
Tuân thủ quy định quốc tế | Được điều chỉnh bởi Montreal Convention (1999) – quy định giới hạn trách nhiệm của hãng hàng không. |
3. Phân loại AWB (Airway Bill)
Hiện nay. vận đơn hàng không được chia thành 2 loại chính tùy theo đơn vị phát hành:
- Vận đơn chủ (Master Airway Bill – MAWB): Do hãng hàng không phát hành cho forwarder hoặc gửi hàng lớn.
- Vận đơn thứ của người gom hàng (House Airway Bill – HAWB): Do forwarder (đại lý giao nhận) phát hành cho người gửi hàng thực tế (shipper).
4. Quy trình và phát hành AWB
Để bạn có thể nắm rõ hơn về cách thức thực hiện của loại vận đơn này, Future Go sẽ giới thiệu đến bạn quy trình phát hành và sử dụng vận đơn hàng không qua 5 bước:
- Shipper/Forwarder cung cấp thông tin lô hàng.
- Hãng hàng không hoặc forwarder phát hành AWB (HAWB/MAWB).
- Hàng hóa được xếp lên chuyến bay và chuyển đến điểm đến.
- Consignee nhận thông báo hàng đến và làm thủ tục nhận hàng.
=> Không cần xuất trình bản gốc AWB như trong đường biển.
Phân biệt vận đơn đường biển và vận đơn hàng không
1. Giống nhau
Vận đơn là chứng từ không thể thiếu trong vận chuyển hàng hóa quốc tế. Vì vậy để tránh nhầm lẫn giữa các loại vận đơn, dưới đây là phần phân biệt vận đơn đường biển và vận đơn hàng không bạn có thể tham khảo.
- Hình thức: Trên vận đơn đường biển (B/L) và vận đơn hàng không (AWB) đều có những nội dung cơ bản: thông tin người nhận, người gửi, phương tiện vận chuyển và lô hàng.
- Chức năng: Vận đơn đường biển (B/L) và vận đơn hàng không (AWB) đều là biên lai gửi hàng và bằng chứng của hợp đồng vận chuyển hàng hóa.
2. Khác nhau
Kết luận
Cả vận đơn đường biển (B/L) và vận đơn hàng không (AWB) đều là chứng từ quan trọng trong logistics quốc tế. Tuy nhiên, điểm khác biệt lớn nhất nằm ở tính pháp lý về quyền sở hữu hàng hóa – chỉ B/L mới có thể là chứng từ sở hữu và được dùng trong thanh toán L/C.
Hiểu rõ hai loại vận đơn này giúp doanh nghiệp:
- Giảm rủi ro pháp lý.
- Đảm bảo thanh toán đúng quy định.
- Nâng cao hiệu quả trong hoạt động xuất nhập khẩu.
Với mỗi phương thức vận chuyển đều có những vận đơn khác nhau. Vì thế việc tìm hiểu rõ thông tin của từng vận đơn rất quan trọng. Hy vọng bài viết về phân biệt vận đơn đường biển và vận đơn hàng không của Future Go chia sẻ ở trên sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về thông tin vận đơn.
Chia sẻ bài viết
Để có thể phân loại vận đơn đường biển, người ta thường căn cứ vào 3 yếu tố sau:
